In gesprek met onze partners

Herstel en hergebruik voorop

Met projecten rond circulaire businessmodellen en deelsystemen helpt Repair&Share de drempels voor herstel en hergebruik weg te nemen. Een missie waar Recupel mee de schouders onder zet.

“Van de elektrische toestellen die vandaag ingezameld worden voor recyclage, is 40% eenvoudig te herstellen. Toch worden die toestellen zelden hergebruikt”, vertelt Ward Dumon, coördinator van het project Repair zkt Hub bij Repair&Share. Dumon heeft uitgebreide ervaring met herstellen. Hij startte in 1989 op de centrale serviceafdeling van Philips en in 1994 zette hij de stap naar zelfstandig tv-hersteller. In 2000 nam hij Servilux over, een herstelbedrijf waar hij 22 jaar lang aan het hoofd stond. 160 medewerkers herstellen er huishoudelijke apparaten – bij klanten thuis of in werkplaatsen. Uitbreidingen naar Luxemburg en Nederland zijn maar enkele van de successen van Servilux.

Dat herstellingen een succesvol businessmodel zijn, heeft Dumon dus wel bewezen. Die ervaring nam hij mee naar Repair&Share, waar hij projecten opzet die de levensduur van producten verlengen. Daarvoor werken hij en zijn collega’s samen met bedrijven, burgerinitiatieven en professionele herstellers. Een voorbeeld is de Repair-kaart op de website. Mensen vinden er professionele herstellers of een Repair Café in hun buurt.

Mentaliteitsomslag

“Klassieke businessmodellen zijn traditioneel niet opgezet in functie van herstel, levensduurverlenging en hergebruik”, legt Dumon uit. “Daarom is een rechtvaardige prijsverhouding tussen nieuwkoop en reparatie een van onze strijdpunten. Herstellingen zijn vaak ingewikkeld en tijdrovend omdat producten daar niet noodzakelijk voor ontworpen zijn. Wisselstukken zijn relatief duur of je hebt specifiek gereedschap of diagnosesoftware nodig. Professionele herstellers kunnen in die zin moeilijk opboksen tegen nieuwkoop-prijzen.”

“Anderzijds betalen we voor nieuwe producten niet altijd een faire prijs. Denk bijvoorbeeld aan de milieukost van de productie en het transport. De balans tussen de kostprijs van reparatie en nieuwkoop moet realistischer. De beleidsvoorstellen die wij doen, gaan onder meer over de repaircheque en de verplichting om (tweedehands)onderdelen aan te bieden. Ook een taxshift is een mogelijke oplossing: het gebruik van primaire grondstoffen zwaarder belasten dan circulaire activiteiten.”

Recupel-huisje

Eind 2020 ging het project Repair zkt Hub van start. Samen met 22 partners, waaronder Recupel, wil Repair&Share de herstelcapaciteit bij sociale ondernemingen en circulaire spelers versterken. Ze zetten in op drie pijlers: tewerkstelling en opleiding, onderzoek van productstromen en nieuwe businessmodellen voor herstel. Het project krijgt financiële steun van het Departement Werk & Sociale Economie van de Vlaamse overheid en van Vlaanderen Circulair.

Dumon: “Binnen de pijler productstromen biedt Recupel logistieke ondersteuning in het proefproject Bewarend Inzamelen. Het doel: herbruikbaar en herstelbaar elektro inzamelen op recyclageparken. Daarvoor investeert Recupel in communicatie en in de inrichting van het ‘Recupel-huisje’, waar bezoekers nog bruikbare apparaten in rolkarren kunnen plaatsen. Zo maken ze meer kans op herstel en hergebruik dan wanneer ze in één grote boxpallet op elkaar gestapeld worden met kans op schade. De kringloopwinkels halen de toestellen op, herstellen ze eventueel en bieden ze opnieuw te koop aan. Afspraken en vergoedingen voor logistiek en herverkoop worden door Recupel vastgelegd in samenwerkingscontracten.”

Herstel Eerst

Het project loopt nog volop. “In 2023 willen we het aantal deelnemende recyclageparken uitbreiden”, aldus Dumon. Tegelijk worden er nieuwe initiatieven uitgerold. “Begin dit jaar hebben we het VLAIO-project Herstel Eerst opgestart, waarin Recupel weer een waardevolle rol opneemt. Het doel is om de levensduur van klein elektro te verlengen door herstel als eerste optie aan te bieden.”

“Onze kracht zit in een hechte samenwerking met de producenten van apparaten”

De COMET Group verwerkt jaarlijks meer dan anderhalf miljoen ton afval van verschillende herkomst. Het gaat om autowrakken, afgedankte elektrische en elektronische apparaten (waaronder ook zonnepanelen uit het Franse recyclagecircuit), maar ook ‘nieuwere’ producten in de end-of-life-fase, zoals windturbinewieken en vliegtuigen. Zoveel mogelijk ferro- en non-ferromaterialen (aluminium, roestvrij staal en koper), kunststoffen en andere materialen terugwinnen, dat is de bedoeling.

Pierre-François Bareel, de CEO van COMET: “Onszelf telkens opnieuw uitvinden om zoveel mogelijk materialen terug te winnen. Dat is onze strategie. Onze kracht zit ook in het feit dat we goed samenwerken met de producenten van apparaten. Ik denk daarbij in het bijzonder aan de sector van elektrische en elektronische apparatuur, die onder meer wordt bevoorraad met PS- en ABS-kunststoffen die wij produceren. Het stemt ons dan ook bijzonder tevreden en trots dat wij die ondernemingen kunnen helpen hun koolstofvoetafdruk te verkleinen.”

Aan de hand van innovatieve processen wint het bedrijf schaarse materialen terug die nodig zijn voor de transitie naar duurzame energie en die vooral in elektrisch en elektronisch afval zitten. “In deze sector mogen we ons niet langer beperken tot de klassieke materialen. Daarom zetten we een hele reeks R&D-programma’s op om materialen terug te winnen uit steeds complexere producten. Ook produceren we, onder andere met robots, nieuwe hoogwaardige circulaire materialen, op grote schaal. Naast recyclage, dat weliswaar een belangrijk onderdeel van onze business, zetten we via het Reverse Metallurgy-programma ook stappen naar het hergebruik van batterijcellen.”

Sociale rol

“Onze activiteiten zijn onlosmakelijk verbonden met milieu en klimaat, dat spreekt voor zich. Maar als bedrijf, en zeker als familiebedrijf, vervullen wij ook een sociale rol”, legt Pierre-François Bareel uit. “Bijna 400 gezinnen halen een inkomen uit onze activiteiten. Daarnaast is het voor mij belangrijk dat iedere medewerker binnen onze groep voldoening vindt in zijn of haar job. Via COMET Services bieden we kwetsbare personen bovendien een opstap naar de arbeidsmarkt. Die afdeling ontmantelt en saneert afgedankt elektrisch en elektronisch materiaal dat Recupel naar onze sites in Charleroi en Bergen brengt.”

De meerwaarde van Recupel als opdrachtgever

COMET werkt ondertussen al twintig jaar samen met Recupel en die band werd in 2022 nog hechter. Sindsdien staat COMET namelijk in voor de ontmanteling en sanering van het leeuwendeel van twee belangrijke aanvoerstromen: groot wit en huishoudapparaten. “Wij recycleren niet zozeer om een bepaalde doelstelling te halen, maar willen op innovatief vlak steeds een stapje verder gaan. Dankzij Recupel kunnen we nu onze gloednieuwe metallurgische unit Biolix in La Louvière bevoorraden. Die installatie, die uniek is in de wereld, zal op termijn 1500 ton zo goed als zuiver koper recupereren uit kabeltjes waarmee we geen raad wisten.”

“We proberen zoveel mogelijk materiaal een tweede leven te geven”

Ondernemingen en organisaties die hun informaticamateriaal een tweede leven willen geven, kunnen aankloppen bij Circular.brussels. Het Brusselse inzamelpunt zet zich sinds 2019 actief in voor uiteenlopende ecologische en maatschappelijke uitdagingen.

Circular.brussels haalt gratis informaticamateriaal op bij organisaties en bedrijven die de digitale kloof in België willen helpen te dichten. Dany Chouha, general manager van Circular.brussels: “Alle data op de apparaten die bij ons binnenkomen, worden veilig gewist. De bedrijven en organisaties ontvangen bij elke donatie dan ook een certificaat van gegevensvernietiging. Daarna bepalen onze medewerkers via een sorteersysteem of een toestel in aanmerking komt voor hergebruik, refurbishing of recyclage.”

Een tweede leven … een dubbele impact

Door het opgehaalde materiaal te sorteren kan Circular.brussels nagaan waarvoor het nog kan dienen. Chouha: “Recyclage is echt onze laatste optie. We proberen zoveel mogelijk materiaal een tweede leven te geven.” Op die manier helpt de vzw de elektronische afvalberg te verkleinen en schept ze banen voor mensen die moeilijk aan de bak komen op de arbeidsmarkt. “Bij ons vind je mensen van allerhande nationaliteiten. We zien dat als een meerwaarde en promoten dan ook diversiteit binnen onze organisatie.”

Recupel: een onmisbaar platform voor Circular.brussels

Samen met maatschappelijk geëngageerde partners als BSH Home Appliances, Sirris, Innoviris en Lichtwerk zetten Recupel en Circular.brussels de schouders onder het project BrefurbiSH. Het doel is tweeledig: het refurbishingtraject van wasmachines en vaatwassers efficiënter laten verlopen en hun energieverbruik onder controle houden. Alle partners delen dezelfde visie: sociale en ecologische uitdagingen aangaan via inclusie en economische activiteit.

Hoe draagt de Brusselse vzw bij aan dat project? “Circular.brussels heeft een refurbishingketen opgezet voor basishuishoudtoestellen, waarbij het de bedoeling is een voorraad van reserveonderdelen aan te leggen”, aldus Chouha. “Met behulp van die teruggewonnen onderdelen kunnen we andere toestellen weer gebruiksklaar maken.” Wat gebeurt er met materiaal dat niet te herstellen valt? Dat gaat naar Recupel, dat via zijn platform instaat voor de verdere verwerking. “Het is ook dankzij Recupel dat we toestellen kunnen inzamelen en dat partners met ons in zee willen gaan. Deze samenwerking heeft ons flink vooruitgeholpen.”

Een veelbelovende toekomst samen met Recupel

“We bestuderen momenteel de mogelijkheid om met Recupel samen te werken onder het officiële logo ‘Recupel erkende Recycler’. Deze optie zit in de pijplijn voor volgend jaar”, geeft Chouha nog mee. Circular.brussels zou daarmee in de voetsporen treden van zijn moederbedrijf Out of Use, dat al ‘chartrist’ is, zoals dat bij Recupel genoemd wordt.